02 jun Winter in Madrid – C. J. Sansom
Ergens in mijn opvoeding en schoolopleiding zit een zwart gat, genaamd ‘De Spaanse Burgeroorlog’. En 53 jaar vind ik een mooie leeftijd om dat gat alsnog op te vullen.
Waar begint een mens dan? In mijn geval … ergens. Bij C. J. Sansom bijvoorbeeld en zijn roman ‘Winter in Madrid’.
Een roman vertelt een fictief verhaal. Al kan het altijd historisch correcte elementen, of elementen van waarheid bevatten. Zeker in het geval van Sansom, die een PhD in geschiedenis heeft.
Hij situeert Winter in Madrid in het jaar 1940. Het begin van de tweede wereldoorlog, en een moment waarop Spanje nog de wonden likt van de pas afgelopen burgeroorlog. De schrijver schetst een zeer genuanceerd beeld van de verschillende hoofdrolspelers in deze burgeroorlog: republikeinen, monarchisten, falangisten, internationale brigades en buitenlandse mogendheden, maar hij toont vooral de gewone Spanjaarden, die zwarte sneeuw zien in een land dat ook al voor het begin van de burgeroorlog in vrije val was.
In 1940 is Spanje neutraal, maar Franco overweegt aansluiting bij Hitler. Engeland kreunt onder de bomaanvallen van Duitsland. De Engelse diplomatie is erop gericht om Spanje buiten de oorlog te houden. Tot zo ver de achtergrond.
Op de voorgrond grijpen 3 verhalen in elkaar. Ten eerste het verhaal van Harry Brett, die de slag om Duinkerke overleefde maar wel gewond raakte. Hij wordt gerekruteerd door de Britse geheime dienst om in Madrid contact te leggen met zijn jeugdvriend Sandy Forsyth, een man die Joden helpt om van Frankrijk naar Portugal te vluchten, maar die ook een duister maar winstgevend zaakje opzet voor het Francoregime.
Het tweede verhaal gaat over Barbara, de partner van Sandy, maar nog altijd op zoek naar haar dood gewaande verloofde Bernie, een idealist die met de internationale brigades mee vocht en verdween na de Slag bij Jarama. In het derde verhaal maken we kennis met Bernie die dus blijkbaar niet dood is.
Zoals het hoort in een goede roman grijpen de 3 verhalen geleidelijk aan in elkaar op een zeer goed geschreven manier. De gedetailleerde achtergrond geeft veel informatie over het leven in Madrid en de rest van Spanje in de jaren ‘30. Het is zeer geruststellend om te lezen dat ik niet de enige ben die in slaap valt bij het Concierto de Aranjuez. Het overkomt ook generaal Franco bij de wereldpremière in Madrid. De beschrijving van de verschillende slagvelden ligt zwaar op de maag, de beschrijving van de armoede waarin vele Madrilenen leven ook. De ontknoping van het verhaal stemt niet gelukkig, en de epiloog nog minder.
Maar … ongelooflijk goed en meeslepend geschreven en mijn kennis over de Spaanse burgeroorlog is toch al een beetje bijgespijkerd. Op naar het vervolg met een brok non-fictie: De slag (Madrid tijdens de Burgeroorlog) geschreven door iemand die het allemaal meemaakte: Arturo Barea.
Maar dat is voor volgende maand.
