24 mei Nirwana – Tommy Wieringa

Op 8 mei – dag op dag 80 jaar na het einde van de tweede wereldoorlog – begon ik aan Nirwana van Tommy Wieringa. En omdat toeval niet bestaat, speelt die oorlog een belangrijke rol in deze roman, die zowel gebeurtenissen tijdens als na de grote wereldbrand beschrijft.

Tommy Wieringa is niet overdreven bekend in Vlaanderen, maar in Nederland is hij een grote naam. Wieringa debuteerde in 1995 en brak 10 jaar later door met de roman Joe Speedboot. De auteur is vooral bekend als romanschrijver. Daarnaast is hij ook actief als dichter, columnist en schrijver van reisverhalen.

In Nirwana maken we eerst kennis met Hugo Adema, de helft van een eeneiige tweeling, kleinkind van Willem Adema senior, de steenrijke grondlegger van een wereldimperium. Adema senior begon met het aanleggen van een kade in Venezuela, om uit te groeien tot dé wereldspeler op het gebied van het plaatsen van boorplatforms. Afijn, zijn carrière begon al vroeger, maar daar komen we in de loop van het boek achter. Het ouderpaar van de tweeling komt nauwelijks aan bod in het boek. Laten we zeggen: de vader is een brave, sullige man die niet in de voetsporen van opa kan treden. De moeder kickt op het bezit van paarden en personeel. Moeder zijn is niet haar sterkste kant. En dan de tweelingbroer. Precies het karakter van opa. Een jongen die zijn broer regelmatig tot wanhoop drijft, al dan niet met een portie geweld.

De ouders lossen de broedertwisten op door Hugo een poos te verbannen naar het landgoed van zijn grootouders, een gebeurtenis die Hugo (en de roman) zullen tekenen.

Naarmate de pagina’s vorderen, leren we Hugo kennen als een ietwat lankmoedige succesvolle schilder met het hart op de juiste plaats en een serieuze painter’s block. Dat beeld ontstaat doordat we kennis maken met enkele belangrijke vrouwen in zijn leven:

• Loïc, zijn vroegere geliefde,
• Beth, zijn gouvernante, die hij na jaren weervindt vlak voor haar overlijden, compleet verwaarloosd en alleenwonend in een klein huisje in het Oost-Nederlandse hinterland,
• Gerda, de verpleegster van zijn grootouders, die Hugo helpt om zijn affectieve huishouden weer op orde te krijgen,
• en zijn tante, een zwaar gehandicapte vrouw, de goed weggemoffelde schande van een familie met meer dan vage sympathieën voor het fascisme en de bijbehorende eugenetica.

Overigens bezit Hugo – wet zeldzaam is voor een kunstenaar – een huis aan de Amsterdamse grachtengordel en een huis op Ibiza. Altijd handig, familie met centen.

Dan breekt de dag aan waarop Hugo weerkeert naar het grootouderlijke landgoed om zich te vestigen in het koetshuis. Hij bestudeerd daar het per toeval in zijn handen gevallen dagboek van Willem senior. We leren de jonge Willem samen met Hugo kennen. Ons geeft dit dagboek een zeer goede inkijk in het leven aan het Oostfront tijdens de tweede wereldoorlog, voor Hugo is het een bron van inspiratie om weer te schilderen en om af te rekenen met het familiale verleden. het verhaal bouwt zeer mooi op naar de bijna gelijktijdige doop van broer Willem’s nieuwste megaproject als voortzetter van het imperium van Willem senior en de vernissage van Hugo’s tentoonstelling met werk geïnspireerd op het leven van opa.

Nirwana is een boeiend verhaal. We maken in deze roman kennis met veel interessante personages (waaronder de schrijver Tommy Wieringa zelf, die een cameo doet), de zinnen zijn mooi geschreven, zonder ooit overdadig te zijn, je leest regelmatig zeer spitse formuleringen en het verhaal is mooi opgebouwd. Kortom: een straffe roman. Enige minpuntje voor mij is het laatste hoofdstuk. Na een prachtige trip dooft het verhaal als het leven van een een Japanse monnik, die sokushinbutsu wordt.

Tot slot een leeswaarschuwing: De figuur van Willem Adema senior is gebaseerd op een man die echt bestaan heeft: Pieter Schelte Heerema. Zelfde carrière in de constructie, zelfde nationaalsocialistische sympathieën, zelfde rol aan het Oostfront, zelfde vervelling tot absolute neoliberaal. Kleinzoon Willem zet de traditie voort. Hij is een voorstander van ongeremd kapitalisme zonder inmenging van de overheid. Ontmanteling van de staat zou een zeer goede oplossing zijn. Om dat te bereiken financiert hij figuren als Thierry Baudet.

Gelukkig is dit boek een roman. Fantasie. Zo’n mensen bestaan niet meer in het echt … toch?