15 okt Hoe zou het nog zijn met de bankautomaten?

Ik herinner het me als de dag van gisteren, al is het 30 jaar geleden. Ik stapte mijn plaatselijk bankfiliaal in Molenbeek binnen om aan het loket 500 frank af te halen. De loketbediende keek mij vol trots aan en zei: “wij hebben nu een bancontactautomaat aan de ingang. Daar kan je rechtstreeks geld afhalen”. Mijn reactie: “Dat weet ik. Maar als ik dat ding gebruik, ben jij straks je job kwijt”. De blik vol onbegrip in haar ogen staat me vandaag nog steeds helder voor de geest.

Vandaag zijn we 30 jaar verder. Het hoogtepunt van de bancontactautomaten is ondertussen voorbij. In die mate dat we ons moeten afvragen, of we als maatschappij de banken niet een beetje te veel vrijheid hebben gegeven. Het aantal bankkantoren in Oost-Vlaanderen daalde op vijf jaar tijd met 37 procent. Dat blijkt uit cijfers die Anja Vanrobaeys (Vooruit) opvroeg bij federaal minister van Economie Pierre-Yves Dermagne (PS). Een jaar geleden verdwenen het laatste bankkantoor en de laatste bankautomaat uit Oordegem, een deelgemeente met toch meer dan 3.000 inwoners. Mensen uit Oordegem moeten nu +/- 8 kilometer rijden om een bancontact te vinden. De inwoners van Impe, Papegem, Smetlede en Wanzele kennen dat fenomeen al langer.

Een bizarre evolutie. Zeker als je bekijkt welke inspanningen de verschillende overheden in 2008 leverden om een aantal banken te ondersteunen tijdens de bankencrisis, en nog meer wanneer je de evolutie bekijkt van de kosten die je als individu jaarlijks betaalt om van de diensten van een bank gebruik te ‘mogen’ maken.

Het voormalig ING-kantoor

De laatste uitvinding van het verenigd bankenfront is Batopin, een samenwerkingsverband tussen Belfius, BNP Paribas Fortis, ING en KBC. Batopin bereikte een akkoord (*) met de Belgische overheid om een netwerk van bereikbare neutrale bankautomaten over het hele grondgebied te verspreiden. Zo’n nobel streven doet mijn hart smelten, … of toch bijna. Wanneer de overheid over ‘hervormingen’ in het onderwijs spreekt, is dat een vorm van newspeak die eigenlijk ‘besparing’ betekent. Waarom zou dat in de privé anders zijn?

In Lede hebben we nu een Batopinpunt, in de ruimte waar je vroeger bij Lichtidee lampen kon kopen. De ruimte is vaak goed gevuld. Zeker op dinsdag tijdens de markt staan de mensen aan te schuiven. Batopin was immers een goede reden voor de plaatselijke filialen van BNP, ING en KBC om hun eigen automaat te sluiten. Cash halen in het centrum van Lede is moeilijker dan vroeger. En het wordt duidelijk dat heel het Batopinproject niks meer is dan een platte besparingsoperatie van de grootbanken.

De voormalige bankautomaat van BNP Paribas Fortis

Ik ben een links-liberaal. Een behoorlijk linkse eigenlijk. Het eigen initiatief is en blijft voor mij essentieel. Maar het is en blijft de taak van de overheid om voor evenwicht te zorgen. De overheid moet de individuele burger beschermen tegen fratsen van de grootindustrie en de grootbanken.

Om het met Melissa Depraetere (Vooruit) te zeggen: “De tijd van afspraken maken en goede intenties is voorbij. Laat ons maar de taal spreken die banken goed kennen: die van het geld. Met financiële sancties wanneer banken hun dienstverlening blijven afbouwen. Als het aanbieden van basisbankdiensten goedkoper wordt dan het afbouwen van dienstverlening, dan volgen banken vanzelf wel. Dat is simpele economische logica”.

Daarom steun ik haar wetsvoorstel (**) ten volle.

(*) een akkoord waar onder meer test-aankoop niet vrolijk van wordt: https://www.plusmagazine.be/nl/recht-en-geld/akkoord-over-geldautomaten-verre-van-toereikend/
(**) het wetsvoorstel: https://www.dekamer.be/doc/FLWB/pdf/55/3126/55K3126001.pdf

Dit zijn de momenten waarop ik naar links hel in de blöb van De Coöperatie.

Aanvulling 1

Ik deelde deze tekst op de sociale media, maar de post werd binnen de 24 uur verwijderd. Daardoor heb ik niet op alle opmerkingen kunnen reageren. Ik probeer daarom hieronder nog enkele aanvullingen te plaatsen.

Aanvulling 2

Ik kreeg deze nuttige aanvulling als reactie op mijn tekst:

“Op 31/03/2023 sloten de banksector en de federale overheid een protocol af genaamd “toegang tot cash“. Doel is om bijkomende locaties voor bankautomaten te voorzien zodat er een evenwichtige spreiding qua aantal locaties en aantal toestellen gewaarborgd blijft.

Het doel is om tegen 31/12/2027 nieuwe automaten te plaatsen (207 , waarvan de helft met geldstortingsfunctie). Deze automaten zouden in landelijke gebieden binnen de 5 kilometer komen te staan. Deze afstand is op de een of andere manier niet absoluut. In Oost-Vlaanderen is het niet zo dat 100% van de mensen in landelijk gebied op 5km afstand een automaat zullen hebben.

Wat de concrete uitwerking: Batopin doet voorstellen voor locaties aan de nationale Bank van België. De nationale Bank analyseert deze voorstellen. Het overleg tussen Batopin en de Nationale Bank is nog bezig. We weten op dit moment niet welke voorstellen Batopin (of andere aanbieders) aan de Nationale Bank deden. We weten dus ook niet of er concrete plannen zijn voor bijkomende automaten in Groot-Lede.”

Aanvulling 3

Ik kreeg deze nuttige (anonieme) aanvulling als reactie op mijn tekst (bis):

“Ik heb het moeilijk met je veralgemening dat alle banken steun kregen tijdens de bankencrisis (ik pastte dit ondertussen aan in de tekst – Jan). Een van de banken die je noemt, had tijdens de bankencrisis alleen hulp nodig om het cashflowprobleem tijdelijk te overbruggen. Ze heeft ondertussen haar cashflow probleem opgelost. Plus, dat was alleen een voorzorgsmaatregel uit schrik voor een ‘bankenrun’ (waarbij vele of alle klanten hun cash tegelijk zouden afhalen tijdens die hectische periode). Neem van mij gerust aan dat indien vandaag en morgen alle klanten hun cash tegelijk willen afhalen, ALLE banken ter wereld in de problemen komen!!! (Maar het was crisis.. cfr. ook Griekenland, Ierland,…). Privé zou elkeen dat ook moeilijk hebben als je plots – ik zeg maar: 100.000 euro – tegen morgen op tafel moet leggen… .

De bank in kwestie kreeg geen renteloze subsidies (of subsidies ‘um sonst’ – lees geld dat de overheid nooit meer terug zal zien) zoals sommige andere banken wel kregen. Ze kreeg wel LENINGEN (zowel Vlaams als Federaal), maar wel aan tamelijk hoge (om niet te zeggen excuberante woeker-)rentevoeten. Dan spreek ik over 6 à 7,5%. Daar is in sé niks mee, ook gewone mensen lenen voor een huis of de aankoop van een wagen… . Deze leningen werden door de bank terugbetaald (zelfs vroeger dan voorzien/verwacht waardoor op een bepaald moment de budgettering van de Federale regering zelfs uit balans was. Ze rekenden op hun jaarlijkse hoge intrestinkomsten.

Ik wil daarmee alleen maar zeggen dat de ene bank aan de belastingbetaler geen cent gekost heeft, integendeel, zelfs tamelijk heeft opgebracht aan intrest en dat sommige andere banken wel geld ontvingen hebben maar dit nooit terugbetaalden. Ik wou dit gewoon even melden, omdat we niet alle banken over dezelfde kam mogen scheren. En omdat misinformatie weer aanleiding kan geven tot … ‘zie je wel’… .”