06 mei Over de kiesdrempel

Weekboek van een politicus op loopschoenen 11

Ik ben inmiddels al weer lang genoeg aan het trainen om op zondagvoormiddag op pad te gaan voor een langere afstand. Onderweg kom ik niemand tegen. Dat geeft mij de kans om mijn ideeën over de kiesdrempel eindelijk eens op een rijtje te zetten.

De kiesdrempel heeft voor- en nadelen. Naar voordelen moet je goed zoeken. Het oplijsten van de nadelen is veel eenvoudiger.

1) De kiesdrempel vermindert de kans op nieuwe partijen, en dus op nieuwe gezichten, en dus op vers bloed in het parlement. Als je nu als nieuwkomer naar het parlement wilt, moet je je eerst aansluiten bij een traditionele partij en je jaren lang een weg naar boven zwoegen.
Het alternatief is dat je je als wit konijn laat strikken door een partij. Dan wordt je eerst opgevoerd in aanloop naar de verkiezingen, om daarna vooral heel braaf te zeggen wat de partijtop van je verwacht.

2) Bij gebrek aan vers bloed, heb je helaas ook een gebrek aan nieuwe ideeën. En dan slaat de paniek toe. Tijden veranderen, kiezers worden assertiever en door het gebrek aan nieuwe ideeën is de politiek niet in staat om antwoorden te bieden op die nieuwe vragen.

3) Kleine opkomende partijen spelen een belangrijke rol bij het kanaliseren van de onvrede. Als je vandaag niet tevreden bent met het werk van het parlement, en je ziet ook geen oplossing bij de nieuwe kandidaten, dan moet je blanco stemmen, ongeldig stemmen of illegaal thuisblijven. Zo groeit de groep ontevredenen tot ze opeens heel groot is, en dan is de klassieke politieke wereld verrast.

4) De kracht van een democratisch parlement is dat het een zo getrouw mogelijke afspiegeling van de kiezers vormt. Evenredige vertegenwoordiging is daarbij één voorwaarde, maar een zo laag mogelijke kiesdrempel ook. Hoe lager de kiesdrempel, hoe groter de vertegenwoordiging van de meest uiteenlopende visies in het parlement.

5) Iedere grote partij is klein begonnen. Partijen die nu 35% van de stemmen binnen halen, begonnen ook ooit met één zetel. De Coöperatie zal in mei geen 35% van de stemmen halen, maar misschien wel in 2030 of 2050. Het zal alleszins helpen als de kiesdrempel verdwijnt, de stemtest open staat voor iedereen en de pers wat verder kijkt dan de G-7.

En toch hoor je soms ook voordelen vernoemen.

1) ‘Door de kiesdrempel komen er minder partijen in het parlement. Dat maakt het vormen van coalities eenvoudiger.’ In Lede zitten we momenteel in een coalitie met drie partijen. Dat verloopt prima. Als je politici samen brengt met een visie op de lange termijn, die bereid zijn om compromissen te sluiten en die het contact met hun achterban niet verliezen, dan kom je een heel eind. Hoe divers de achtergrond van die politici ook is.

2) ‘Kleine partijen leveren vaak onbekwame parlementariërs op’. Dit is niet juist. In een moderne democratie zijn onbekwame parlementariërs zeer evenwichtig verdeeld over alle partijen. In de grote partijen vallen ze alleen minder snel op, omwille van de partijdiscipline.

3) ‘Hoe meer kleine partijen in het parlement, hoe minder zetels er over blijven voor de grote partijen’. Dat klopt. En dat is uiteindelijk het enige argument dat hout snijdt.
Maar het is wel een zeer magere verantwoording om de vertegenwoordigers van een gedeelte van de kiezers kunstmatig uit het parlement te houden.

Laten we ijveren voor bontgekleurde coalities waarin politici zetelen met een visie op de lange termijn, die bereid zijn om compromissen te sluiten, die het contact met hun achterban niet verliezen en die hun keuzes durven verdedigen. Laat ons daarbij op zoek gaan naar een mix van ervaring en vers bloed.

En laten we een eerste stap zetten, door die kiesdrempel af te schaffen.

Hopelijk wordt ik de volgende keer weer gewoon door iemand aangesproken. Want je in je eentje opwinden over politiek is zeer slecht voor de hartslag, zelfs bij een trage duurloop.

Mijn volledige dagboek kun je lezen op de website van De Coöperatie.