09 dec Nachtangst – Ronald Giphart
Nachtangst is een roman die net van de persen rolde. Van Giphart las ik begin jaren ‘90 zijn eerste 3 romans: Ik ook van jou, Giph en Phileine zegt sorry. 3 boeken die mij enorm aanspraken omwille van de inhoud, de opbouw, de taal en het tempo. Daarna verloor ik de schrijver uit het oog. Nachtangst is dus na 15 jaar een hernieuwde kennismaking.
En die kennismaking valt zeer goed mee. Om te beginnen het artwork , de kaft. Mij vrouw leest met een e-reader, maar ik zweer bij ouderwets papier, al is het maar omwille van die kaft. Het ontwerp doet denken aan de hoes van Physical Graffiti, een LP van Led Zeppelin. De kaft van dit boek is meer gestileerd. Een groot gebouw met allemaal donkere ramen, en een verlicht venster helemaal onderaan.
Het perfecte decor dus voor deze roman. Het hoofdpersonage, de Nederlandse schrijver P. J. Weber woont in New-York, en klust in de nachtelijke uren bij door administratieve taken uit te voeren in de kelder van een groot bedrijf. Op een nacht, wanneer hij helemaal alleen is, wordt het bedrijf bevolkt (beroofd) door ongure, Russisch sprekende types. De angst om ontdekt te worden doet hem sneller en sneller typen, mail na mail, naar zijn nimmer antwoordende uitgeefster.
De sfeer van zijn mails slaat subtiel om en evolueert van een hulpkreet naar een testament, geschreven omdat het onvermijdelijke staat te gebeuren.
Het evenwicht tussen raamverhaal (de ongure Russen) en het hoofdverhaal (het testament) evolueert even subtiel. In het begin ligt de nadruk op het raamverhaal, maar op den duur verdwijnen de Russen uit de geest van zowel de schrijver als de lezer.
De opbouw van het hoofdverhaal van kleine details (een boek, een lezing, een vader, een moeder) naar ingrijpender gebeurtenissen (een kind, een droomvriendin, een verhuis) en ten slotte naar de essentie van het verhaal, is zeer goed gedaan. Je begint te lezen als toeschouwer, en je vraagt je af waar dit allemaal naartoe gaat, maar naarmate de puzzelstukken op hun plaats vallen (en dat gebeurt zeer laat) wordt je volledig meegezogen in het verhaal.
En op steeds schaarsere momenten vraag je je af: hoe zou het nu aflopen met die Russen?
Ik zal geen plots verklappen, noch van het hoofdverhaal, nog van het raamverhaal. Maar ook hier bereikt Giphart een mooi evenwicht: een mooi afgerond geheel, en een open einde.
Al blijft de vraag hangen: waar is de schrijver beter af? Aan het einde van het raamverhaal?
Jan Lievens en ik bespraken Nachtangst in Te Boek, ons boekenprogramma op Radio Lede in de uitzending van 26/12/2021. Luister hier naar dit fragment.