Lisa Weeda

Aleksandra – Lisa Weeda

In het Westen moesten wij eerst het surrealisme creëren, om doden en levenden samen te brengen in een roman. De rest van de wereld heeft daar veel minder moeite mee. Gelukkig heeft Lisa Weeda nog genoeg Oekraïens bloed. De herten nemen in Aleksandra moeiteloos de rol over van de vlinders van Gabriel García Márquez in ‘100 jaar eenzaamheid‘.

Lisa Weeda is een Nederlands-Oekraïense schrijver, scenarist, regisseur en programmamaker. De Volkskrant bestempelde haar als ‘literair talent van het jaar 2022’. Niet abnormaal. ‘Aleksandra‘ – haar debuutroman – bereikte vorig jaar de shortlist van de Libris literatuurprijs en won de bronzen uil.

En wat een roman is deze Aleksandra! Je moet wel tegen een stootje kunnen. Je moet er tegen kunnen dat alle hoofdstukken dezelfde titel hebben bij voorbeeld. En je moet er ook tegen kunnen, dat het verhaal op één bladzijde soms driemaal van verteller verandert en vier sprongen door de tijd maakt. Je moet tegen de veelheid aan personages kunnen, die je regelmatig naar de stamboom achterin het boek doet bladeren. En je moet er tegen kunnen dat doden en levenden samen zitten te keuvelen op de onderste trede van een niet-bestaande trap.

Maar voor die inspanning krijg je enorm veel terug. Een meesterlijke vertelde familiegeschiedenis over 5 generaties Temnikov, van Stepan en Baba Mari tot Lisa Weeda zelf, met centraal daarin het verhaal van Aleksandra, kleindochter van eerstgenoemden en oma van de auteur. Daarnaast krijg je het reisverslag van Lisa ‘back-to-the-roots’, op zoek naar de verdwenen oom Kolja, met een opdracht van oma. En tot slot een eeuw Oekraïense geschiedenis, vooral over de oostelijke provincie Loegansk, maar ook over de Krim en Westelijke steden als Lviv.

Die geschiedenis start begin vorige eeuw bij de betovergrootouders van de schrijfster: Don Kozakken die zichzelf omschoolden tot boer en die misschien niet in weelde leefden, maar ook niks te kort kwamen. Als ex-nomaden leefden zij in harmonie met de vruchtbare grond waarop zij woonden en werkten. De verschrikkingen van het Stalinregime worden met de nodige afstandelijkheid, maar daarom niet minder beklemmende beschreven. En de manier waarop Aleksandra en haar nichten worden gedeporteerd naar Nazi-Duitsland om daar voor IG-Farben te gaan werken stemt ook niet vrolijk.

Centraal in deze vertelling staat het Paleis van de verloren Don Kozak. In dit volstrekt imaginaire paleis ontmoet Lisa haar overgrootvader Nikolaj. De manier waarop zij samen door dit paleis dwalen terwijl Nikolaj vertelt en vertelt is te mooi om hier in mijn woorden te vatten.

Jaloezie bij dergelijke schrijverskwaliteiten is mij vreemd. Maar bewondering voor zo’n mooi verteld verhaal allerminst.

Binnenkort vieren we 2 verjaardagen. Op 20 februari 2014 viel Rusland Oekraïne binnen, en op 24 februari 2022 … viel Rusland Oekraïne binnen.

2 redenen om boeken over Oekraïne te lezen.

Dat is dan ook het absoluut enige positieve wat er over deze aanvalsoorlogen te melden valt.

Jan Lievens en ik bespraken Aleksandra in Te Boek!, ons boekenprogramma op Radio Lede.

 



Wil je op de hoogte blijven van mijn plannen voor morgen of overmorgen? Of misschien zelfs die van vandaag? Schrijf je in op mijn Nasbrief.