28 mei Morele Ambitie – Rutger Bregman
Rutger Bregman is niet zomaar een schrijver. Hij is een van de zeldzame mensen die een boek schreef, dat mijn leven veranderde: de meeste mensen deugen. Alleen al daarom verdient hij mijn grote respect. Ik keek dus met enorm hoge verwachtingen uit naar de opvolger, Morele Ambitie.
En waarschijnlijk lagen mijn verwachtingen te hoog. Morele Ambitie is een degelijk boek, maar voor mij niet meer dan dat.
Het boek begint met een uiteenzetting van wat het betekent om ‘het goede‘ te doen. Een vraag waar al vele filosofen voor Bregman mee worstelden, en waar de schrijver ook hier niet direct een concreet antwoord op formuleert. De essentie van zijn betoog is: het goede doen betekent in eerste instantie het goede doen voor ons allemaal, en niet enkel een zinvol leven uitbouwen voor onszelf. Een belangrijk uitgangspunt ja, maar dan?
Vervolgens beschrijft Bregman op zijn virtuoze en soms cynische manier een aantal jobs die buitengewoon zinvol en verrijkend (in alle betekenissen) zijn voor diegene die de job uitoefent, maar niet voor zijn medemensen (accountant, tabaksproducent, procedureadvocaat, …). En hij beschrijft het perverse systeem waarbij de meest getalenteerde jongeren uiteindelijk in de voor de samenleving meest zinloze, of zelfs schadelijke jobs terecht komen. Bregman richt ook zijn pijlen op de ‘deeltijdse goeddoeners‘, mensen die 10.000 uren van hun leven besteden aan een zinloze job en in hun vrije tijd ‘liefhebberen‘ in de goede doelensector.
Het boek is een oproep. Een oproep naar jongeren om de juiste weg te kiezen, en naar oudere jongeren om het roer om te gooien. Daar is op zich niks mis mee, maar het boek heeft iets drammerigs. Het slaagt er niet in om mij goesting te geven een nieuwe weg in te slaan.
Tot in het laatste deel. Dat deel staat vol grafieken die op de X-as eerst een lange horizontale streep laten zien, om op het einde stijl omhoog te schieten. En die grafieken zijn zeer symbolisch voor de kwaliteit van het boek zelf. Net op het moment dat ik het boek wilde wegleggen, greep Bregman mij vast, met een schets van de toekomst van ons mensen en van de planeet. Eindelijk sterke argumenten, eindelijk overtuigend proza, eindelijk positiviteit in plaats van prekerigheid. En dit laatste deel maakt het boek de moeite waard. Zoals een vlakke tourrit die eindigt op de Mont Ventoux ook de moeite waard kan zijn.
Het boek staat niet op zichzelf. Er hoort een website bij (https://www.moreleambitie.nl/) en een heuse ‘School of Moral Ambition‘. En daar wringt misschien het schoentje. Het verhaal is te veel ‘concept‘, en te weinig ‘boek‘. Een boek is in eerste instantie goed geschreven en goed opgebouwd, en Morele Ambitie is te veel handleiding om een goed boek te zijn.