14 apr Onderworpen – Michel Houellebecq
Wanneer de Franse presidentsverkiezingen naderen komt 1 boek altijd snel weer bovendrijven: Soumission (in het Nederlands vertaald als Onderworpen) van Michel Houellebecq.
Houellebecq is een Franse dichter, scenarist, filmregisseur en schrijver. Houellebecq is een pseudoniem van Michel Thomas. Zijn ouders hadden weinig tijd en interesse in de jonge Michel. Op 6-jarige leeftijd werd hij bij zijn grootmoeder geplaatst die hem verzorgde en opvoedde. Als dank koos Michel haar familienaam als pseudoniem. Houellebecq is landbouwingenieur van opleiding. Zijn interesse in de literatuur ontstaat in zijn studententijd en zijn eerste boek – een biografie over H. P. Lovecraft – verschijnt in 1985. Daarna wisselen tegendraadse en provocerende boeken, gedichten en films elkaar af, al dan niet onderbroken door een mysterieuze verdwijning en vrijwillige ballingschappen.
Soumission is een politiek science-fictionroman, al beschrijft het een zeer nabije toekomst. Het boek is geschreven in 2014 en beschrijft de Franse presidentsverkiezingen van 2022, die van vandaag dus.
2 zaken zijn belangrijk om de context en het succes van het boek te verklaren.
- Van Emmanuel Macron was nog geen sprake. Het beschreven verloop van de verkiezingen klonk toen dus realistischer dan vandaag.
- Soumission kwam uit op 7 januari 2015. Exact de dag waarop Al Qaeda sympathisanten een dodelijke aanslag pleegden op de bureaus van het Franse satirische tijdschrift Charlie-Hebdo. Op zo’n moment krijgt een boek over president Mohammed Ben Abbes en duistere bijklank.
Het boek gaat dan wel over de verkiezingen van 2022, maar het beschrijft toch vooral het dagelijks leven van François, professor aan de Sorbonne, meer dan gemiddeld begaafd, die zijn carrière bouwde op zijn doctoraat over de illustere onbekende Joris-Karl Huysmans. François is best tevreden over zichzelf. Hij moet niet al te hard werken, voelt zich verheven boven de meeste van zijn collega’s, en begint regelmatig een relatie met een van zijn studenten, alhoewel dat vermindert, nu hij wat ouder wordt. Kortom, François is een figuur die in de loop van het boek meer en meer je medelijden probeert op te wekken.
En op de achtergrond vinden rellen plaats tussen identitairen en salafisten. De traditionele pers brengt geen verslag uit, om politiek correct te kunnen blijven. De traditionele partijen hebben al evenmin een antwoord. Daardoor blijven in de tweede ronde van de verkiezingen enkel Marine Le Pen (Front National) en Mohammed Ben Abbes (De Moslimbroeders) over. De verliezers uit de eerste ronde steunen massaal Ben Abbes, in ruil voor enkele portefeuilles. Het resultaat is een regering waar de moslimbroeders veel gezag hebben, en de rust keert terug in Frankrijk, alhoewel.
Frankrijk verandert geleidelijk aan van gezicht.
- Oeps, de universiteiten worden geprivatiseerd en docenten moeten moslim zijn, om les te kunnen geven.
- Oeps, de werkloosheidscijfers dalen enorm, simpelweg omdat alle vrouwen terug naar de haard worden geleid.
- Oeps, polygamie wordt terug ingevoerd.
- Oeps, minderjarige meisjes worden uitgehuwelijkt.
En dit alles geleidelijk aan, stap voor stap, zonder dat iemand echt de wenkbrauwen fronst.
De sterkte van dit boek is dat Houellebecq erin slaagt om al die veranderingen ook in de achtergrond van zijn boek te laten plaatsvinden, zodat je als lezer eerst even weinig reageert als de Franse kiezer.
Maar het einde van het boek, waarin hoofdpersonage François enkele belangrijke beslissingen neemt over zijn toekomst, komen als een mokerslag aan, zeker wanneer je niet vroeger in het verhaal wakker geworden bent.
Het lezen van dit boek is leerrijk, en nuttig. Ik raad aan om dit te lezen op een verkiezingsdag. Je gaat er veel meer plezier aan beleven dan aan het volgen van de voorbeschouwingen, de exit-polls, de gedeeltelijke uitslagen en de voorlopige interviews.
Of je leest het op voorhand. Het geeft je een extra aanmoediging om naar de stembus te gaan.
Jan Lievens en ik bespraken Onderworpen in Te Boek!, ons boekenprogramma op Radio Lede.